Przedszkole "Bajka"

TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

 

      Terapia integracji sensorycznej prowadzona jest w naszym przedszkolu jako metoda wspierająca rozwój dziecka.

Polega na aktywności ruchowej całego ciała, w dużej mierze spontanicznej - wybieranej przez samo dziecko, dostarczającej wrażeń przedsionkowych, proprioceptywnych (czucia głębokiego, wrażenia z mięsień i ścięgien) i dotykowych (czuciowych). Systemy przedsionkowy, dotykowy, proprioceptywny w rozwoju dziecka odgrywają najważniejszą rolę, stanowią również bazę do rozwoju systemu wzrokowego i słuchowego.

      Nieprawidłowa integracja sensoryczna przejawia się występowaniem pewnych dysfunkcji w obrębie systemów zmysłowych.

      Najczęściej spotykanymi dysfunkcjami integracji sensorycznej są: obronność dotykowa, czyli nadwrażliwość w odbiorze bodźców dotykowych; dyspraksja, czyli problemy z zaplanowaniem i wykonaniem nowych aktywności ruchowych oraz niepewność grawitacyjna, czyli lęk przy zmianie położenia ciała. Dysfunkcje integracji sensorycznej u dzieci są złożone i dotyczą często podstawowych systemów zmysłowych. U uczniów z którymi prowadzę terapię nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu przedsionkowego przejawiają się najczęściej: obniżonym napięciem mięśniowym, co wiąże się z utrzymywaniem nieprawidłowej postawy ciała, słabymi reakcjami równoważnymi, zaburzeniami w przystosowaniu posturalnym czyli umiejętnością przyjęcia pozycji ciała odpowiedniej do wykonywanej czynności, niepewnością grawitacyjną, trudnościami z percepcją wzrokową oraz słuchową. Nieprawidłowości w zakresie systemu proprioceptywnego dotyczą głównie: zaburzeń w planowaniu motorycznym, słabej percepcji własnego ciała, czyli odczuwania własnego ciała również podczas ruchu, w przestrzeni. Dysfunkcje w zakresie sytemu dotykowego dotyczą: nadwrażliwości na bodźce dotykowe w obrębie całego ciała, oraz sfery oralnej, trudności w różnicowaniu bodźców dotykowych, podwrażliwości dotykowej czyli poszukiwanie silnych doznań dotykowych, problemów z koncentracją uwagi oraz wzmożonej ruchliwości. Zaburzenia systemu przedsionkowego i proprioceptywnego powodują dysfunkcje systemu słuchowego i wzrokowego, a co za tym idzie opóźniony rozwój mowy, trudności w odtwarzaniu i naśladowaniu dźwięków, trudności w ocenie odległości, problemy z równowagą, oraz koordynacją wzrokowo-ruchową.

      Terapia w naszym przedszkolu prowadzona jest w formie zajęć indywidualnych, po uprzedniej kompleksowej diagnozie procesów integracji sensorycznej. Dla każdego dziecka konstruowany jest indywidualny program terapeutyczny z ćwiczeniami dostosowanymi do poziomu rozwojowego, ukierunkowany na wyeliminowanie konkretnych problemów i według którego prowadzone są zajęcia. Odbywa się w pomieszczeniu specjalnie do tego przystosowanym i wyposażonym w odpowiednie przyrządy.

      Poniżej przedstawiam przykładowe oddziaływania i ćwiczenia z zakresu integracji sensorycznej, które wykorzystuję na swoich zajęciach.

 

Pobudzać system przedsionkowy i proprioceptywny oraz tym samym doskonalić reakcje równoważne można poprzez:

 

- wprowadzanie sekwencji ruchowych ( tory przeszkód);

- aktywność ruchowa z jednoczesnym śpiewaniem czy mówieniem wierszyków;

- masaż różnymi strukturami akceptowanymi przez ucznia z wyraźnym naciskiem;

- huśtanie poprzez pchanie czy podciąganie za ręce, nogi;

- ćwiczenia na deskorolce: rzucanie do celu, przyciąganie za linę, odpychanie od ściany;

- dociskanie dużą piłką;

- przeskakiwanie przez przeszkodę;

- skoki w miejscu obunóż, jednonóż;

- skoki na piłce z uchwytami, w przód, tył i na boki;

- zabawy równoważne w siadzie, leżeniu na plecach z wykorzystaniem dużej piłki ;

- bujanie się w hamaku, na huśtawce połączone z koncentracją wzroku na przedmiocie;

- chodzenie stopa za stopą po wąskich ścieżkach, po rozłożonej linie lub narysowanej kredą;

- utrzymywanie równowagi na piłce;

- turlanie się połączone ze śledzeniem wyrazistego przedmiotu.

 

Funkcje percepcyjno-motoryczne można usprawniać poprzez:

 

- celowanie;

- zwijanie ciała w kłębek i rozwijanie go;

- przenoszenie drobnych przedmiotów umieszczonych między nogami;

- przeskakiwanie z nogi na nogę;

- rysowanie oburącz kółek, spiral, drabinek, ślimaków;

- chodzenie po ósemce;

- odbijanie piłki od ściany i podłogi;

- odbijanie balonika w nietypowy sposób: piąstkami, kolanami;

- wrzucanie piłeczki do kubeczka;

- imitacja ruchów pływania;

- chodzenie w koło i po obręczy;

- stosowanie tych samych aktywności w sekwencji.

 

Wyczuwanie własnego ciała można prowadzić poprzez:

 

- dotykanie i masowanie połączone z nazywaniem części ciała;

- różne rodzaje chodu, skakanie, przeskakiwanie, tupane;

- czołganie się po zróżnicowanej powierzchni;

- ćwiczenia równoważne.

 

Stymulacje układu dotykowego oraz proprioceptywnego stosuje się poprzez:

 

- pocieranie ciała z różną siłą i materiałem o różnej fakturze;

- kształtowanie czucia różnicującego;

- rozpoznawanie bodźców dotykowych;

- nazywanie dotykanych części ciała;

- "ciężka" praca mięśni;

- ćwiczenia z piłką lekarską;

- chodzenie po nierównych powierzchniach, fakturach;

- dociskanie rąk, nóg do reszty ciała;

- ściskanie dłońmi mokrych gąbek, wyciskanie mokrych szmatek;

- masaże ciała; można zastosować różne rodzaje ruchów;

- dotykowe zróżnicowanie przedmiotów bez kontroli wzrokowej;

- dotykanie różnych przedmiotów, np. śliskich, zimnych, ciepłych, chropowatych, gładkich, kłujących, puszystych, twardych, miękkich, szeleszczących itp.;

- zabawy materiałami sypkimi (ryż, groch, fasola), dotykanie, przesypywanie, oraz wyławianie z tych materiałów drobnych przedmiotów;

 

 

Percepcję wzrokową można usprawniać poprzez takie aktywności jak:

 

- odbijanie podwieszonej piłki, balonu, ręką, rakietką;

- łapanie piłki w pozycji siedzącej, stojącej , na dwóch i na jednej nodze;

- rzucanie do celu woreczków wypełnionymi różnymi materiałami;

- zabawy bańkami mydlanymi;

- oświetlanie w zaciemnionym pomieszczeniu latarka różnych przedmiotów;

- wodzenie wzrokiem za poruszającym się przedmiotem;

- oglądanie lampek choinkowych;

- rysowanie latarka po ścianie;

- zabawy z gazetami: gniecenie, darcie, składanie, lepienie kul;

- zabawy ze wstążkami: dotykanie, oplątywanie na dłoniach, zdejmowanie z dłoni,

machanie;

- wkładanie różnych przedmiotów do pojemników o różnych otworach.

 

Usprawnianie małej motoryki oraz precyzyjnych ruchów rąk:

 

- wymachy dłoni;

- zataczanie dużych i małych okręgów;

- zaciskanie pięści;

- układanie modeli z dłoni;

- segregowanie małych przedmiotów;

- celowanie małymi elementami do otworów;

- ćwiczenia palców; kiwanie, ruchy jednego wokół drugiego, pocieranie, stukanie o siebie, spacerki po stole, zabawy paluszkowe.

 

Rozwijanie obustronnej koordynacji ruchowej:

 

- czołganie się po podłodze w przód i w tył;

- chodzenie stopa, za stopą, w przód, w tył, wzdłuż i po linie;

- toczenie się po podłodze w różnych kierunkach;

- w leżeniu na plecach: przenoszenie za głowę nóg trzymających piłkę plażową;

- rzuty celownicze różnymi elementami;

- klaskanie nad głową, przed sobą, z prawej i lewej strony;

- chodzenie po równoważni;

- chodzenie z przedmiotem na głowie;

- przeskakiwanie;

- przenoszenie na tacy lekkich przedmiotów;

- strzelanie goli do bramki;

- toczenie piłki po torze;

- aktywności z naprzemiennym użyciem stron ciała- na deskorolce, "taczka", chodzenie po krążkach, przeskakiwanie przez coś, przerzucanie piłeczki z ręki do ręki, wspinanie się po drabince;

- sięganie po przedmiot znajdujący się po stronie przeciwnej do sięgającej ręki;

- odbijanie zwieszonego balonika czy piłki (naprzemiennie);

- segregowanie małych przedmiotów.

 

mgr Anna Jaworowska:

Terapeuta Integracji Sensorycznej;

 Oligofrenopedagog;

Surdotyflopedagog;